Eerst wat geschiedenis …
Anders dan in boomkwekerijcentra, zoals het boomkwekerijcentrum Wetteren in Oost-Vlaanderen, heeft de boomkwekerijsector in zijn algemeen in onze provincie niet zo’n lange traditie. Alleen de bosboomkwekerij en de laulierkwekerijen kunnen spreken van een traditie in hun sector. De bosboomkwekerijen zijn vooral gecentraliseerd in de streek van Wingene en reiken tot Maldegem.
De lauliersector daarentegen situeert zich vooral in de streek rond Brugge en is nog steeds internationaal vermaard.
De grote groei is er echter gekomen in de jaren 1970-1980. De verbetering van de leefomstandigheden na de Golden Sixties, zorgde ervoor dat meer mensen het zich konden veroorloven om aandacht te besteden aan de tuin en er ook in gingen investeren. De handel in planten wakkerde aan en zo ook de nood om ook lokaal een aanbod te creëren. Bovendien werd er tot dan toe alleen gekweekt in vollegrond. Boomkwekerijgewassen werden tot dan toe alleen geleverd op blote wortel of met een kluit omgeven met gaas.
Daar de handel zich echter meer en meer verlegde van de kwekerij naar aparte winkelbedrijven, de zogenaamde tuincentra, vergrootte de behoefte om planten gemakkelijker te kunnen verhandelen en langer te kunnen bewaren in de handel. Zo ontstond de idee om planten in plastiekzakken en later in potten te gaan kweken.
Op dat moment zijn veel West-Vlaamse kwekerijen uit de grond gerezen – dikwijls ontstaan uit bestaande land- of tuinbouwbedrijven – en begon men op grotere schaal boomkwekerijgewassen te kweken, meestal gedeeltelijk in vollegrond en ook reeds gedeeltelijk in groeimedium (d.w.z. in zakken of potten).
De sector aan het begin van de 21e eeuw.
In de laatste 30 jaar heeft de boomkwekerijsector in West-Vlaanderen zich ontwikkeld tot een belangrijke leverancier van houtige en vaste planten. Ongeveer 200 bedrijven beoefenen – in hoofdberoep- of in bijberoep – het vak van boomkwekerij.
Containerteelt… vollegrond… uitgangsmateriaal…
Het is duidelijk dat de containerteelt heel nadrukkelijk aanwezig is, terwijl de vollegrondsboomkwekerij in West-Vlaanderen beduidend minder uitgebreid is dan in de rest van Vlaanderen.
Ook de teelt van plantgoed in pot kenmerkt onze provincie en is van nationaal en internationaal belang.
Anderzijds is de sector in al zijn teeltgroepen aanwezig, o.a. de teelten van sierheesters en sierconiferen (in vollegrond of in pot), vaste planten, laanbomen, bos- en haagplantsoen, laulieren (de Brugse Laulier), rozen, bodembedekkende planten, enz…
Handelsbedrijven
De groei van de productie was recht evenredig met de groei van de handel. De groothandels in planten hebben zich mee ontwikkeld en kennen nu internationale bekendheid in Europa en erbuiten.
West-Vlaanderen staat dan ook duidelijk op de kaart van Europa als het over tuinplanten gaat !
Anderzijds werden ook steeds meer planten ingevoerd uit diverse landen om het sortiment aan te vullen, zodat een compleet gamma planten beschikbaar is, van Abelia tot Ziziphus.
Kwaliteit en rentabiliteit
Het steeds groter wordende aanbod heeft ook de ondernemingszin van onze bedrijven aangescherpt. Het niet aflatend ondernemingsschap van onze tuinplantenkwekers heeft gezorgd voor een groeiend rentabiliteit van de bedrijven en een altijd beter wordende kwaliteit van de planten.
Op beide vlakken horen wij tot de wereldtop !
Ruim assortiment per kwekerij
De Vlaamse kwekerijen, dus ook de West-Vlaamse, kenmerken zich ook door het relatief ruime assortiment per kwekerij. Slechts weinigen beperken zich tot een monocultuur of een beperkt assortiment, dit in schril contrast met onze Nederlandse noorderburen. De huidige handelsstructuur is van die aard, dat specialisatie in één of enkele teelten vrij riskant is.
Milieuvriendelijk bemesten…
De boomkwekerij is de enige sector waarin het gebruik van langzaamwerkende, gecoate meststoffen zo ver doorgedrongen is. Deze, weliswaar chemische meststoffen zijn omhuld met een soort hars, dat ervoor zorgt dat de meststoffen langzaam ter beschikking gesteld worden van de plant. Hoe hoger de temperatuur, hoe meer de meststof vrijkomt. Dus hoe meer groei en hoe meer opname, hoe meer voeding de korrel afgeeft. De duur van beschikbaarstelling van voeding voor de plant varieert van 2 maand tot 14 maanden, afhankelijk van het type en de dikte van de harslaag. Afhankelijk van de behoefte van de plant, doet de boomkweker eventueel nog een kleine bijbemesting met organische of chemische meststoffen. Het gebruik van gecoate meststoffen zorgt dus voor een minimale doorspoeling daar de meststoffen slechts in kleine doseringen uit de korrels vrijkomen. In de teelt in potten is deze bemesting bijna universeel. Een groter probleem doet zich voor bij de vollegrondstelers die hun gewassen – hun bomen – dikwijls meerdere jaren op hetzelfde perceel telen. De bemesting en het aanbrengen van bodemverbeterend organisch materiaal moet bij de aanplant van de bomen gebeuren en deze optimalisering van de bodem voor de teelt moet dan ook gebeuren voor meerdere jaren. De huidige wetgeving laat dit niet toe. Proefcentra en kwekers zijn dan ook volop op zoek naar oplossingen.
Milieuvriendelijk water geven…
Water is eveneens een onmisbare grondstof voor het kweken van planten. In de containerteelt is er reeds een 15-tal jaar een tendens om spaarzaam om te gaan met het gietwater. Systemen met hergebruik van gietwater en systemen met minimaal waterverbruik (zoals de Efford-zandbedden) hebben dan ook al hun intrede gedaan. In deze systemen is er dan ook in de winter een overschot van regenwater dat zoveel mogelijk opgevangen wordt in bassins of vijvers, om dienst te doen als buffer om zo minder of geen grondwater te gebruiken in droge periodes. Bovendien is er optimale benutting in deze droge periodes door hergebruik van gietwater dat naast de potten valt.
Milieuvriendelijke gewasbescherming…
Tuinplanten moeten tegen een stootje kunnen. Daarom springt de boomkweker spaarzaam om met gewas-beschermingsmiddelen en laat hij zoveel mogelijk de natuur zijn werk doen. De lange teeltduur zorgt ervoor dat de kweker zich kan veroorloven om relatief tolerant te zijn tegenover belagers van zijn gewassen. De plant krijgt dan ook meer de kans om weerstand op te bouwen en kan de natuur zorgen voor oplossingen voor de vijanden van onze gewassen. Chemische gewasbescherming is dan ook meestal slechts een noodmaatregel en gebeurt meestal ook slechts plaatselijk. In vollegrond gebeurt de onkruidbestrijding ook reeds veelal mechanisch. Er komen dus ook alleen onkruidbestrijdingsmiddelen aan te pas als het niet meer anders kan.
Erosiebestrijding…
Mechanische onkruidbestrijding in de vollegrond heeft echter ook een nadeel. De veelvuldige bewerkingen zorgen ervoor dat de grond op hellende percelen gemakkelijk wegspoelt bij hevige regenval. Ook hiervoor zoekt de sector naar oplossingen. Het gebruik van bodemverbeterende middelen, zoals compost, is hier niet vreemd aan. Deze middelen verhogen de wateropneembaarheid van de grond en zorgen voor een ‘spons’-effect.
Afvalverwerking en inperking van het grondstoffenverbruik…
Turf is een belangrijke grondstof voor de containerteelt. De diverse turfsoorten leveren door vermenging het substraat om in te kweken, namelijk de potgrond. Niettegenstaande turfvoorraden nog voor decennia lang beschikbaar zijn, zoekt de sector naar alternatieven. Cocos, schors, houtsnippers, korenkaf, rijstpellen, enz… passeren de revue. De laatste jaren is er ook een belangrijke evolutie om compost te gebruiken als substraat, weliswaar meestal gemengd met potgrond. Onderzoek spitst zich dan ook meer en meer toe op het maken van een goede compost en op de verwerking van het groenafval (snoeisel, onverkoopbare planten, afgevallen blad) van de kwekerijen, met het oog op hergebruik voor de teelt.
Boomkwekerij… een beroep… een vak !!!
Meer dan ooit is professionalisme een kenmerk van onze kwekerijen. Wij durven dan ook besluiten dat de boomkwekerij in Vlaanderen en niet in het minst in West-Vlaanderen uitmunt qua creativiteit en innoverend denken.